De restauratiewerken aan de daken en toren van de Sint-Martinuskerk in Hombeek zijn officieel voltooid. Na bijna twee jaar van intensieve restauratie start de kerk nu een nieuw hoofdstuk in haar rijke geschiedenis. Dankzij een aanzienlijke investering van meer dan € 1,1 miljoen, waarvan € 311.517 afkomstig is van Vlaamse subsidies, kreeg de historische kerk haar vroegere grandeur terug.
“De Sint-Martinuskerk is een plaats van ontmoeting, herinnering en geschiedenis die voor talloze generaties betekenis heeft gehad”, zegt Burgemeester Bart Somers. “Het is een plek met een ziel en een lange geschiedenis die nauw verweven is met Hombeek. Dankzij deze restauratie hebben we ervoor gezorgd dat deze mooie kerk niet alleen behouden blijft, maar ook opnieuw kan stralen en haar rol als ontmoetingsplek verder kan vervullen.”
“De restauratie omvatte ingrijpende werken aan de daken inclusief het herstellen van het bepleisterde gewelf onder de vernieuwde vieringspant en de restauratie van de toren. Daarnaast werden de bliksembeveiliging en de elektriciteitsinstallatie vernieuwd zodat het gebouw nog decennialang mee kan. Dit project past perfect binnen de ambitie van de stad om ons religieuze erfgoed niet alleen te bewaren, maar ook te laten leven. Erfgoed is geen last, het is een cadeau dat we zorgvuldig doorgeven aan toekomstige generaties”, klinkt het bij Greet Geypen, schepen van Monumenten.
Aangetast hout
Reeds in 2019 werd een restauratiedossier opgemaakt, maar bij een controle in het voorjaar van 2022 bleek dat de toestand van de dakstructuur op korte tijd aanzienlijk achteruitgegaan was. Onder meer de dakstructuur van de viering was actief aangetast door houtborende insecten, in die mate dat de standzekerheid van de vieringconstructie niet gegarandeerd was.
Het houten vieringspant, een cruciaal deel van de draagstructuur, werd daarom integraal vervangen. Om toekomstige schade te voorkomen, werd de houten dakconstructie onderworpen aan een hittebehandeling. De aantasting van de houten dakstructuur bracht een bijkomende uitdaging met zich mee, maar dit werd aangegrepen om het dak nog zorgvuldiger te behandelen.
De kerkfabriek maakte van de gelegenheid gebruik om de verouderde verlichting in de kerkruimte te vernieuwen en bestelde nieuwe armaturen die voor een warme en heldere uitstraling zorgen. Dankzij de vernieuwde elektriciteitsinstallatie en verlichting kunnen bezoekers en parochianen de kerk ervaren in een hedendaagse setting, zonder dat er afbreuk gedaan wordt aan het sobere interieur.
Archeologische vondst uit de 15de tot 17de eeuw
De restauratie bracht ook een fascinerende archeologische vondst aan het licht. Tijdens de werken werden menselijke botresten ontdekt in verborgen nissen naast de ingang van de toren. Uit een onderzoek door het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK) bleek dat de botresten uit de tweede helft van de 15de tot de 17de eeuw stammen. Het onderzoek toonde aan dat het om twee verschillende individuen gaat: een volwassen vrouw tussen de 31 en 51 jaar voor de schedel, en een volwassene ouder dan 17 jaar voor het dijbeen.
Meer openstellen
"De Sint-Martinuskerk is al generaties lang een baken in Hombeek. Sint-Martinus zelf kennen we hier als Sinte-Mette, een traditie die stevig verankerd is in Hombeek en bij uitbreiding in Mechelen. Daarom is het interessant om te bekijken hoe we de kerk een grotere rol kunnen geven binnen deze mooie traditie. Tegelijkertijd is dit een gebouw met een enorme erfgoedwaarde, dat we niet alleen willen bewaren, maar ook openstellen voor iedereen. Vandaag is de kerk vooral toegankelijk tijdens de eucharistievieringen, maar samen met de kerkfabriek wil ik bekijken hoe we de deuren vaker kunnen openen. Zo kunnen nog meer mensen deze mooie kerk bewonderen”, aldus Greet Geypen.
De restauratie werd opgestart door de stad Mechelen, die in 2017 het bouwheerschap overnam van de kerkfabriek. Met een totale investering van meer dan 1,1 miljoen euro (inclusief BTW) en een subsidie van 311.517 euro van de Vlaamse overheid, is de Sint-Martinuskerk opnieuw een parel van het Hombeekse erfgoed.