Op het stadhuis werd vandaag door de burgemeester, de procureur des Konings en de Vlaamse partners het project SAMEN officieel verankerd. Project SAMEN, wat staat voor Snel, Alternatief, Maatwerk, Efficiënt/Effectief en Nabij, is een vernieuwend project op initiatief van het Openbaar Ministerie Antwerpen dat in 2020 startte met als doel het sneller kunnen reageren op veelvoorkomende criminaliteit en zo te vermijden dat daders nieuwe feiten pleegden.

Het gaat hier om criminele feiten die weinig tot geen verder onderzoek vereisen en daarom ook snel kunnen worden afgehandeld, zoals vernielingen, vechtpartijen, diefstallen, problematisch druggebruik, verkeersagressie, smaad, slagen aan politie, weerspannigheid, bedreigingen, ernstige belaging, lokale dealers, minieme zedenfeiten zoals exhibitionisme, gepleegd door jongeren tussen 16 en 25 jaar.

“Vandaag kunnen we in de gerechtelijke fase alvast mooie cijfers voorleggen”, zegt procureur des Konings Franky De Keyzer. “Met PZ Rivierenland hebben we in de periode oktober 2020 tot en met mei 2024 in totaal 1.315 feiten via project SAMEN afgehandeld. We slagen er in om snel te reageren, want 94% van de feiten worden afgehandeld binnen een termijn van 60 dagen. Meer nog: de gemiddelde doorlooptijd bedraagt 48 dagen.”

Naast de operationele kant van het project SAMEN wordt er ook voor wetenschappelijke ondersteuning gezorgd. Dankzij een samenwerking met de Vrije Universiteit Brussel, onder leiding van professor Kristof Verfaillie, en financiering van het Vlaamse Agentschap Justitie en Handhaving, wordt de praktijk van project SAMEN onmiddellijk geanalyseerd en in de juiste wetenschappelijk onderbouwde richting gestuurd. Daarnaast ontving de stad in 2021 eveneens Vlaamse subsidies van de agentschappen Binnenlands Bestuur en Opgroeien om zich bij project SAMEN aan te sluiten door dit uit te breiden met een multidisciplinair casusoverleg onder regie van de stad. De bedoeling hiervan is dat stad, parket, politie, justitiehuizen en hulpverlening aan één tafel de dossiers binnen SAMEN kunnen bespreken en gezamenlijk een vervolgtraject kunnen bepalen. Immers, een vlotte informatie-uitwisseling zorgt voor een efficiënte en snelle afhandeling van criminaliteit. Het casusoverleg zorgt er ook voor dat er bij jongeren die criminele feiten plegen wordt gewerkt aan de onderliggende problematieken zoals gebrek aan tewerkstelling, financiële problemen, gebrek aan familiale banden, enzovoort. Op de manier wordt de kans op het plegen van nieuwe feiten veel kleiner wat niet alleen de jongeren zelf, maar ook de samenleving ten goede komt.

“Mechelen pionierde ruim 20 geleden als eerste stad met een integraal veiligheidsplan. Die integrale aanpak staat voor een multidisciplinaire samenwerking in onderling vertrouwen, helder omkaderd,” reageert burgemeester Bart Somers. “Ook bij andere hardnekkige stedelijke uitdagingen hebben we gezien dat een aanklampende aanpak met begeleiding van a tot z de sleutel is naar een duurzame oplossing. Daarom wilden we ons ook engageren om project SAMEN te versterken.”

Om een dergelijk casusoverleg, op basis van artikel 458ter van het Strafwetboek, te realiseren was er ook een juridische basis nodig. De Vlaamse Regering zorgde daarom, op initiatief van Zuhal Demir, minister van Justitie en Handhaving, voor een nieuw decreet. “Informatie-uitwisseling tussen justitie, politie en hulpverlening is al cruciaal gebleken in het kader van radicalisering, huiselijk geweld, jeugddelinquentie, etc. Criminaliteit los je niet op in jouw eentje. Het is pas als alle actoren samenwerken dat we stappen vooruit kunnen zetten. Ook in dit project. Daarom heeft Vlaanderen de mogelijkheid om gegevens te delen en te verwerken in het kader van casusoverleg dan ook decretaal verankerd, zodat we in het kader van de aanpak van gewelddadige criminaliteit niet meer op de muren van het beroepsgeheim moeten botsen,”  aldus Zuhal Demir, Vlaams minister van Justitie en Handhaving.

Het Vlaamse decreet is er sinds vorig jaar. Vandaag ondertekenden de procureur des Konings, de burgemeester en de verschillende partners nog het nodige protocolakkoord waarmee de partners van het casusoverleg informatie kunnen uitwisselen zonder daarbij hun beroepsgeheim te schenden. Het project SAMEN heeft na de wetenschappelijke onderbouwing en de juridische basis nu alle troeven in handen om verder uit te breiden.

“Op zeer korte termijn zal ook het nodige worden gedaan om dit casusoverleg mogelijk te maken voor minderjarigen vanaf 16 jaar. De draaiboeken zijn hiervoor klaar en momenteel bekijken we al met de jeugdrechters om SAMEN uit te breiden voor minderjarigen vanaf 12 jaar om zo echt een antwoord te bieden op jongerencriminaliteit. De samenleving wordt momenteel geconfronteerd met de sterke invloed van de georganiseerde drugscriminaliteit, waarbij kwetsbare jongeren op steeds jongere leeftijd betrokken kunnen geraken bij deze ernstige vorm van criminaliteit. Ik ben ervan overtuigd dat project SAMEN in de toekomst ook daar een antwoord op kan bieden”, aldus nog de procureur. 

“Mijn dankbaarheid naar het Openbaar Ministerie, de lokale politie en alle hulpverlenende partners die betrokken zijn bij dit project is groot. Daarnaast kon dit project zonder de nodige financiering van de Vlaamse Regering ook niet worden gerealiseerd. Met project SAMEN zetten we een nieuwe stap in ons integraal veiligheidsbeleid en zorgen we voor een veiliger en meer leefbaar Mechelen”, besluit de burgemeester.