Elke week verdwijnen er in Vlaanderen gemiddeld vier personen met dementie. Door onrust, oriëntatieproblemen en verwarring is de kans op dwaalgedrag hoog bij deze groep. Vaak weten ze niet meer waar ze zijn of wat te doen, waardoor personen die op deze manier vermist geraken een gevaar voor zichzelf vormen. Een aanpak op maat is daarom vereist willen we efficiënt en doeltreffend mensen die verloren gelopen zijn terugvinden. Op initiatief van het regionaal Expertisecentrum ECD Orion, in samenwerking met de politiezone Rivierenland, verbetert Mechelen daarom het vermissingsformulier, door een specifieke procedure te ontwikkelen voor thuiszorg, mantelzorg of woonzorgcentra. Mechelen is de eerste regio in Vlaanderen met deze gespecialiseerde aanpak.

"Mechelen is een dementievriendelijke stad, we zetten in op preventie door een nauwe samenwerking met het Inloophuis Dementie en het AZ Sint-Maarten, laagdrempelige info- en adviespunten waar mantelzorgers terecht kunnen voor psychosociale ondersteuning en coaching in het omgaan met personen met dementie. Ook kunnen mensen met dementie beroep doen op specifieke zorgtechnologie, die hen in staat stelt om langer zelfstandig thuis te wonen. Maar wanneer een persoon met dementie vermist is, moeten we snel kunnen reageren op een acute situatie. Vandaag verbeteren we dan ook de procedure door een specifiek vermissingsformulier te ontwikkelen, opdat de persoon die weggelopen is sneller wordt teruggevonden. Op die manier is een persoon met dementie niet alleen veiliger, maar krijgen ook zorgverleners en mantelzorgers een groter gevoel van veiligheid in het omgaan met een persoon met dementie. De vlotte samenwerking met de politiezone Rivierenland en het expertisecentrum ECD Orion maakt dat we hier kunnen pionieren in Vlaanderen”, zegt schepen voor senioren Rina Rabau Nkandu.

Vermissingsformulier
De kans om dementie te ontwikkelen is één op vijf. Samen genomen met de trend naar vergrijzing, moeten we daarom voorbereid zijn op acute situaties: 10% van de geregistreerde vermissingen in 2020 waren personen met dementie. Elke mantelzorger en zorgverlener werkt daarom met een vermissingsformulier, een stappenplan dat gevolgd moet worden om op een efficiënte manier om te gaan met een weggelopen persoon. Na twintig minuten van zelf zoeken, en het volgen van de verschillende stappen, dient men de politie te verwittigen en mee te delen welke acties al ondernomen zijn.

Van één vermissingsformulier gaan we nu naar drie specifieke, elk van toepassing op een verschillende zorgsituatie. De aard van de vermissing van een persoon met dementie is anders dan bij een reguliere verdwijning, waardoor een aanpak op maat vereist is. Het nieuwe vermissingsformulier werd gerealiseerd op initiatief van het regionaal Expertisecentrum Dementie Orion, in samenwerking met PGN, opdat de politiediensten in staat zijn om hun zoektocht meer doeltreffend op te starten.

• Thuiszorgsituatie: een formulier bij personen met dementie die alleen wonen. Deze kan gebruikt worden door professionele medewerkers in de thuiszorg
• Woonzorgvoorzieningen: een formulier bedoeld voor personen met dementie die verblijven in een woonzorgcentrum.
• Thuissituatie met mantelzorgers: een formulier dat kan gebruikt worden door mantelzorgers die inwonen bij de persoon met dementie die nog thuis woont.

De verschillen zitten hem in de te ondernemen stappen bij vermissing. Wanneer een professionele thuiszorgorganisatie de bewoner niet thuis aantreft, dan is het kwestie van eerst de bewoner op te bellen en de nabije omgeving van de woning te controleren. Na een controle bij de familie of de huisarts van een eventuele ziekenhuisopname waarvan de thuiszorgorganisatie niet op de hoogte zou zijn gebracht, kan de verdwijning gemeld worden bij de politie met het vermissingsformulier. In een woonzorgcentrum moeten eerst en vooral de gebouwen van het centrum zelf doorzocht worden en de medewerkers bevraagd. Een mantelzorger wordt aangeraden om de persoon in kwestie op te bellen, daarna buren en familie.

“Naast het vermissingsformulier is er ook een informatiefolder met nuttige adviezen om vermissing te voorkomen. Eén van de tips is het aanreiken van hulmiddelen die helpend zijn bij het veilig verlaten van de woning. De folder wordt voor het eerst voorgesteld op het praatcafé dementie op 11 maart 2024 om 20u in het Lokaal Dienstencentrum De Schijf”, dementie expert Herman Wauters regionaal expertisecentrum ECD Orion.

Samenwerking met politiediensten
Bij een vermissing is het cruciaal dat de juiste informatie vlot bij de juiste personen terechtkomt, opdat mensen die verloren gelopen zijn sneller worden teruggevonden. Nieuwe afspraken tussen zorgactoren en de lokale politie Rivierenland stelt de politiemedewerkers in staat om de hernieuwde procedure zo goed mogelijk te laten verlopen. Mensen kunnen naar het politiekantoor gaan of telefonisch een melding doen om de vermissing aan te geven, en men kan het formulier ook digitaal indienen. Een extra vorming rond het omgaan met dementie zal ook aangeboden worden aan politiediensten, door het regionaal Expertisecentrum ECD Orion.

"Met het gebruik van het vermissingsformulier hebben wij de meest recente info met betrekking tot de vermiste persoon. De aangifte van de vermissing wordt op deze wijze veel sneller afgerond en de zoektocht gestart. De onmiddellijk beschikbare info is voor onze politiemedewerkers onontbeerlijk om op een efficiënte wijze en zo snel mogelijk op zoek te gaan naar de vermiste. Hoe sneller we kunnen beginnen zoeken, hoe meer kans op een snelle oplossing. Vooral een aantal gewoontes van de vermiste en elk vermeld detail in het formulier kunnen ons gerichter sturen bij de zoektocht. Het zoeken naar een persoon met dementie krijgt binnen onze werking altijd prioriteit van de meldkamer en onze medewerkers op terrein. Elk aanknopingspunt wordt gecheckt”, zegt Dirk van de Sande, woordvoerder Politiezone Rivierenland.

“De verbetering van het vermissingsformulier, alsook het feit dat mensen nu een gedigitaliseerde melding van vermissing kunnen inleveren zorgen ervoor dat personen sneller kunnen worden teruggevonden. Het maatwerk van het vermissingsformulier staat ook toe dat personen met dementie langer zelfstandig kunnen wonen in het eigen huis, omdat zorgkundigen met een geruster hart kunnen omgaan met hun patiënten. We zijn dankbaar voor de vlotte samenwerking met de politie, een belangrijke schakel om de veiligheid te garanderen voor personen met dementie. Op deze manier slagen we erin om zowel zorgzaam als efficiënt op te treden bij acute situaties”, besluit schepen voor senioren Rina Rabau Nkandu.

Het Mechelse inloophuis voor personen met dementie ‘t moNUment zal via de stuurgroep, gesprekken met mantelzorgers en lotgenotencontacten de nieuwe vermissingsformulieren aanbieden. Om zoveel mogelijk mensen te bereiken organiseert ‘t MoNUment op maandag 11 maart 2024 een praatcafé waar de procedure rond vermissing wordt toegelicht. Iedereen welkom om 19u30 in lokaal dienstencentrum De Schijf.