Vijfentwintig straffe initiatieven
We leven in een tijd van verandering en onzekerheid. Internationale conflicten, economische druk, klimaatuitdagingen, een groeiende zorg om samenleven in diversiteit… Het zijn vragen die mensen raken, ook in onze stad. In zo’n context kan een stad het verschil maken. Niet door alles zelf op te lossen, maar door houvast te bieden. Door een warme, veilige en ambitieuze gemeenschap te zijn waarin iedereen vooruit kan. Dát is het vertrekpunt van ons beleidsprogramma.
De voorbije maanden werkten we intens aan dit plan. We bouwden verder op het hoofdlijnenakkoord dat bij de start van de legislatuur werd opgesteld. De inhoudelijke basis vormen de programma’s van Voor Mechelen en Vooruit: de partijen die samen de nieuwe coalitie vormen. Maar we gingen veel breder. We vroegen ook aan Mechelaars om mee te denken over de toekomst van hun stad. In het participatietraject ‘Thuis in Mechelen’ gingen honderden burgers met elkaar in gesprek. Tijdens ‘De Tafel van Mechelen’ werkten telkens 20 tot 30 stadsgenoten samen rond negen grote uitdagingen. En op de Grote Stadsdialoog in Lamot kwamen maar liefst 180 Mechelaars samen om verder te bouwen aan één gedeeld verhaal. Adviesraden en organisaties deelden hun memoranda. Al die ideeën, bekommernissen en voorstellen zijn mee verwerkt in het bestuursprogramma.
Het resultaat is een ambitieus plan: 273 voorstellen, gebundeld in 13 hoofdstukken, die samen richting geven aan Mechelen in de periode 2025–2031. Dit is geen vrijblijvende catalogus, maar een stevig inhoudelijk én financieel onderbouwde leidraad voor de komende zes jaar. Want als stad kiezen we ervoor om tegelijk te investeren en de schulden niet te laten stijgen. We maken keuzes, zetten in op samenwerking, én houden de vinger aan de pols.
Vandaag zetten we de toon met een eerste selectie van 25 straffe initiatieven. Projecten die tonen wat we bedoelen met vooruitgang. Die meteen een verschil zullen maken in het leven van Mechelaars. Concrete realisaties die symbool staan voor waar we naartoe willen: een veilige stad, een nette stad, een stad van gelijke kansen, van sterke buurten, goede zorg, duurzaam beleid en betaalbaar wonen.
In de komende dagen worden alle hoofdstukken en beleidslijnen verder toegelicht door de bevoegde schepenen. Vandaag is dit het begin: een blik op 25 krachtige keuzes, en op het financiële fundament dat ze mogelijk maakt.
Want als Mechelaars positief samenwerken, zijn we tot veel in staat.
25 straffe initiatieven
Punt 2.
We realiseren een nieuw politiekantoor op de grindparking aan de Nekker. Het wordt een huis van de veiligheid, waar ook de federale politie en preventiediensten onderdak krijgen. Het huidige politiekantoor wordt een woonsite.
Punt 24.
Voortbouwend op het proefproject in Nekkerspoel komt er een nieuw intensief netheidsplan. Het Groot Onderhoud trekt twee keer per jaar door elke wijk en dorp. Het poetsen van alle straten, reinigen en herstellen van verkeersborden en meubilair, kleine herstellingen, reinigen van voetpaden met stoom en verwijderen van graffiti pakken we zo geïntegreerd aan. We mobiliseren op dat moment de bewoners om mee te werken. Daarbij zorgen we voor feedback van de resultaten, onder meer via Hoplr, en voorzien we een bedanking voor al wie meewerkt.
Punt 29 en 30.
We selecteren vijf focusbuurten op basis van veiligheids-, leefbaarheids- en sociale indicatoren: Nekkerspoel, Oud-Oefenplein – Donkerlei, Arsenaal – Hanswijkdries, Gandhi en Bethaniënpolder. In deze buurten bundelen we organisatiebreed onze krachten. We doen daarbij beroep op stadsdiensten (politie, welzijn, preventie, uitvoeringsdiensten, J@M, BOA’s, Mechelen Feest…) en burgers (vadergroepen, ploggers, BIN’,s BEN’s, peters en meters…). In deze focusbuurten willen we tegen het einde van de legislatuur een zichtbare inhaalbeweging boeken op vlak van veiligheid, netheid, leefbaarheid, zorg en sociale cohesie.
Elke focusbuurt krijgt een buurtkapitein, die permanent op het terrein aanwezig is. Hij krijgt een sturende rol ten aanzien van alle diensten op het terrein, werkt onder het gezag van de burgemeester en maakt deel uit van de staf van de algemeen directeur.
Punt 39 en 40.
We realiseren 750 extra sociale woningen tegen 2030. Ten laatste begin 2026 heeft Woonland een concreet realisatieplan.
Onze huisvestingsmaatschappij verhuurt daarnaast jaarlijks telkens 60 extra private woningen aan sociale tarieven. In totaal creëren we tegen 2030 zo 1100 extra sociale woningen, een bijzonder ambitieuze doelstelling, boven op de realisaties van de afgelopen jaren. In totaal zal Woonland deze legislatuur meer dan 160 miljoen euro investeren.
Punt 49.
We organiseren praktijktesten op de huurmarkt om discriminatie door particuliere en professionele verhuurders op te sporen. Bij duidelijke en herhaalde discriminatie ondernemen we juridische stappen.
Punt 59.
Deze legislatuur realiseren we de bouw van het nieuwe woonzorgcentrum. Dit markeert een cruciale stap in onze ambitie om buurtgerichte zorg in Mechelen te versterken. Het nieuwe woonzorgcentrum zal niet enkel een comfortabele thuis bieden aan Mechelaars die intensieve zorg nodig hebben, maar zal een breed scala aan zorgdiensten organiseren en coördineren.
Punt 66.
Het Bijzonder Comité en de Raad voor Maatschappelijk Welzijn werkt een emancipatorisch en objectief kader voor leefloon en individuele hulp uit. We zetten voluit in op activering en duurzame armoedebestrijding. We kijken hoe we geïndividualiseerde projecten voor maatschappelijke integratie (GPMI) optimaal kunnen inzetten. Met extra begeleidingstrajecten, een datagedreven aanpak, doelgerichte jobmatching en activeringsmaatregelen zoals artikel 60, het Lokaal Activeringspact en wijkwerken bouwen we bruggen naar duurzaam werk voor mensen met een leefloon. Ook het systeem van leerwerknemer kan daarbij een opstap zijn naar een plek op de arbeidsmarkt. De aanpak van versnelde activering wordt cruciaal om de langdurige werklozen die binnenkort hun uitkering verliezen aan een menswaardig inkomen te helpen. We kijken hoe we geïndividualiseerde projecten voor maatschappelijke integratie (GPMI) optimaal kunnen inzetten.
Punt 74, 75 en 76.
Vandaag zijn er twee outreachers op het terrein aanwezig en drie straathoekwerkers. We willen evolueren naar één team van vijf buurthoekwerkers. Elke focusbuurt krijgt er één toegewezen. Ze werken onder leiding van de preventiedienst en in nauw overleg met de buurtkapitein, casusgericht en hands-on. Ze begeleiden kwetsbare buurtbewoners, pakken overlast- en samenlevingsproblemen aan, geven signalen naar de hulpverlening, herstellen maatschappelijke cohesie en versterken de dialoog tussen mensen.
Daarnaast breiden we onze aanwezigheid op terrein uit met een nieuw team maatschappelijke werkers die via de methodologie van het GO-team werkt met dak- en thuislozen. Mechelen heeft in vergelijking met andere centrumsteden opvallend weinig dak- en thuislozen. Dat heeft onder meer te maken met ons doorgedreven beleid rond woonzekerheid. Toch is elke persoon zonder een vast dak boven het hoofd één te veel. Daarom versterken we onze aanpak terzake, waarbij we kiezen voor een principiële zorgbenadering sociaal huis in plaats van een politionele aanpak. Geïnspireerd door het Team Opkomst, kiezen we voor een gelijkaardige aanklampende hulpverlening en sterk individuele aanpak. We centraliseren onze aanpak, wat betekent dat ook de straattherapie verschuift van preventie naar sociaal huis. We breiden met partners het aanbod aan hulpverlening bij alcohol- en drugsverslaving uit. Met het CAW dat instaat voor de nachtopvang en met andere partners zetten we in op een goed doorgesproken ketengerichte aanpak. Bij overlast en asociaal gedrag treden we snel, menselijk maar ook correct en kordaat op.
Vandaag heeft Mechelen één straattherapeut, een uniek project waarbij mensen – vooral jongeren- bereikt worden die anders uit de boot vallen. Ook hier breiden we onze aanwezigheid op het terrein uit met een tweede straattherapeut.
Punt 80 en 81.
Kinderen zijn de toekomst van onze stad. Met een masterplan kinderopvang realiseren we een planmatige en significante stijging van het aantal opvangplaatsen. We knopen opnieuw aan met groei en zorgen voor voldoende spreiding, waarbij we voorrang geven aan wijken en dorpen met een groot tekort. We kijken daarbij ook naar bedrijfscrèches.
De Mechelse middelen voor buitenschoolse opvang vertienvoudigen. We werken de komende legislatuur aan het laagdrempelig, kwalitatief aanbod met verschillende partners. De focus ligt op een doordeweeks aanbod van 15u30 tot 17u30 en een aanbod op woensdagnamiddag. De stad gaat hiervoor een duurzaam samenwerkingsverband aan met haar onderwijspartners. Buitenschoolse opvang voor kinderen van het buitengewoon onderwijs krijgt extra aandacht. Ook J@M moet een actieve rol spelen bij de werking van de buitenschoolse opvang.
Punt 84.
Mechelen wil de volgende jaren het voortouw nemen in de uitbouw van kennisrijk onderwijs in Vlaanderen. We geloven dat deze aanpak van onderwijs een betere kansenmachine kan maken, een motor voor sociale mobiliteit. Vandaag zijn er al scholen in Mechelen die deze methodologie toepassen. Hun kennis kunnen we valoriseren. We streven naar warme scholen die vanuit hoge verwachtingen en met excellent onderwijs succeservaringen bieden aan àlle leerlingen én leerkrachten.
Punt 95.
We hebben de ambitie om zaal Theatrium en de daarmee verbonden ruimtes te verwerven. We realiseren er de podiumzaal die Mechelen nodig heeft, geschikt voor grotere culturele producties. De renovatie van deze site is ook belangrijk voor Mechelen als congresstad. Het zal nieuwe conferentie- en vergadermogelijkheden bieden en dit in een historisch en cultureel kader, dichtbij Lamot, horeca en hotels.
Punt 111.
Ons cultureel leven krijgt de komende jaren dus enkele belangrijke ijkmomenten. Hoogtepunt wordt een ambitieus, eigentijds stadsfestival rond Margareta van Oostenrijk in 2030.
Punt 122.
We gaan in gesprek met het provinciebestuur met betrekking tot het sportgedeelte van het recreatiedomein De Nekker, omdat KV Mechelen interesse heeft om haar jeugdacademie naar daar te verhuizen.
Punt 124.
We voorzien zowel grond als financiële ondersteuning voor de bouw van een nieuwe sportzaal, die in overleg met de Kangoeroes wordt gebouwd.
Punt 157.
We werken aan creatieve oplossingen voor het fietsparkeren. De binnenkoer van het stadhuis, de speelplaatsen van scholen en bijkomende bewaakte fietsenstallingen op drukke dagen zijn puzzelstukken van de oplossing. In wijken en buurten kijken we of er gebundelde en beveiligde fietsparkings mogelijk zijn, al dan niet in combinatie met buurtparkings voor wagens. We ontwikkelen een betaalbaar model voor fietskluizen in de openbare ruimte. We hebben daarbij ook oog voor stalruimte voor buitenmaatse fietsen.
Punt 184.
De huidige site Nekkerhal wordt na 2032 omgevormd tot een woon-, werk- en leefsite. We maken deze legislatuur het RUP om dit mogelijk te maken. We voorzien een stevige groenpartij langs de Dijle in het verlengde van Park De Borght. We leggen de Platte Beek open en maken er een blauw-groene slinger van die park De Borght verbindt met het Mechels Broek.
Punt 201.
We willen deze legislatuur de vesten van de Brusselpoort tot en met het Raghenoplein aanleggen, evenals de Guido Gezellelaan. Tegelijk zal de Vlaamse Waterweg de wanden van de Omleidingsdijle vernieuwen. Op de Zandpoortvest onderzoeken we of we de busbaan niet naar de buitenkant kunnen brengen, zodat er meer ruimte komt voor groen en beleving. De heraanleg zal ook bijdragen aan de energietransitie, met de uitbouw van een warmtenet.
Punt 231.
We bouwen aan natuurlijke buffers tegen klimaatverandering, met het uitbreiden van de wetlands in het Mechels Broek en het stadsbos op Stuivenberg bezorgen we het stadscentrum twee natuurlijke airco’s die hittepieken moeten temperen.
Punt 250.
De infrastructuur van het huidige dierenasiel is versleten. Samen met onze partnergemeenten maken we werk van een nieuw kwaliteitsvol asiel.
Punt 255.
Mechelen is sterk vragende partij om maximaal taken van de VDAB over te nemen. We beschikken immers over meer hefbomen en een betere terreinkennis, zeker in het bereiken en begeleiden van kwetsbare doelgroepen en van mensen met een grotere afstand tot de arbeidsmarkt.
Punt 293.
We maken van strijd tegen eenzaamheid een bijzonder aandachtspunt. We bieden laagdrempelige ontmoetingsmogelijkheden aan, faciliteren ontmoetingsinfrastructuur (picknicktafels, gevelbanken) en hebben oog voor informele ontmoetingskansen bij de aanleg van parken en straten. We voeren campagnes die sociale verbondenheid stimuleren en werken formules uit van vrijwilligerswerk in de strijd tegen eenzaamheid.
Punt 297.
We zetten in op de overgang van de tweede naar de derde levensfase, het moment waarop men op pensioen gaat maar nog actief wil blijven en de vrije tijd zinvol wil besteden en nog niet minder mobiel is en dat vanuit het motief “It takes a village to grow old”. We onderzoeken de uitbouw van een steunpunt als centraal aanspreekpunt voor pensioenplanning, woningaanpassingen en vrijwilligerswerk, vrijetijdsaanbod (inclusief intergenerationele activiteiten), zorg- en mobiliteitsvraagstukken, levenseinde en dementie… We zoeken daarbij naar mogelijkheden voor externe financiën.
Punt 323.
In het Schepenhuis vertellen we het Verhaal van Mechelen met onder meer de oorkonde met onze stadsrechten, Opsinjoorke, de historische maquettes van Mechelen, de gerestaureerde zaal van de Grote raad. Dit “Verhaal van Mechelen” is tegelijk een toeristisch vertrekpunt, waar je een “buffet” aangeboden krijgt van ons belangrijkste toeristisch aanbod zoals het religieus erfgoed, vlietenwandeling, het natuurpark, kinderstad …
Punt 343.
We zetten in op minder maar meer effectieve communicatiekanalen. Een nieuwe website maakt relevante info binnen de twee klikken beschikbaar. We integreren een AI-gedreven chatbot waarmee onze dienstverlening, te beginnen met de bouwdienst, 24/7 bereikbaar is en alle vragen een instant antwoord krijgen.
Punt 348.
We ontwikkelen een performant meldingssysteem waardoor mensen die ons informeren over een probleem steeds feedback krijgen, idealiter met een foto van de herstelling zodra de melding is opgelost. Mechelaars die helpen problemen op te lossen worden bedankt. College en gemeenteraad krijgen jaarlijks een rapportage over de werking van het meldingsformulier, met de aard van de meldingen en wat ermee gedaan werd.
Financieel
Mechelen kiest voor een indrukwekkend investeringsprogramma. De groep Mechelen (Sociale huisvestingsmaatschappij Woonland, Politiezone Rivierenland, Zorgbedrijf Rivierenland, stad en OCMW) zal deze legislatuur een recordbedrag van 580 miljoen euro investeren in Mechelen. Dat is 97 miljoen euro per jaar. Als we de woonmaatschappij buiten beschouwing laten is dat nog altijd 70 miljoen per jaar. Daar bovenop komen nog grote investeringsinspanningen van andere overheden: station, Battel/Mechelen ontknoopt, Vesten …
Tegelijk wil het stadsbestuur de schuld niet laten stijgen. Onze ambitie is dat ze op het einde van de legislatuur niet meer dan 295 miljoen euro bedraagt, het bedrag in de rekening 2024. Dat wil zeggen dat door inflatie het aandeel schuld op de totale uitgaven van Mechelen verder daalt.
We streven naar gezonde openbare financiën. Een uitstekende graadmeter is de Autonome Financieringsmarge (AFM). Als die positief is wil dat zeggen dat men niet moet lenen om zijn gewone uitgaven te betalen. De AFM moet van de decreetgever in het laatste jaar van de meerjarenplanning positief zijn. We willen beter doen en ambiëren elk jaar een positieve AFM.
Omdat de uitgaven van de stad geïndexeerd zijn, is het verdedigbaar, logisch en noodzakelijk om ook de stadsontvangsten te indexeren.
Tegelijk voeren we een grondige kerntakenoefening door. We zijn selectief in de programma’s en projecten, zoeken nieuwe synergiën en besparen op de eigen organisatie, zonder de dienstverlening aan te tasten.
We maken onze stadsorganisatie compacter en efficiënter. Het aantal personeelsleden zal de komende jaren met netto een zestigtal personeelsleden verminderen en dat op een totaal van 1000 personeelsleden. Dit zal maximaal gebeuren met natuurlijke afvloeiingen. Er komen ook een dertig nieuwe plaatsen bij, op de eerste plaats voor het onderhoud van de openbare ruimte. De stad Mechelen is immers een wendbare organisatie, die performant wil inspelen op nieuwe uitdagingen.
Daarnaast werken bij de stadsorganisatie ook mensen in tijdelijke projecten die de komende jaren aflopen. Ze zijn vaak grotendeels gefinancierd met Vlaamse, federale en Europese middelen. We blijven actief inschrijven op nieuwe programma’s van de hogere overheden, in de mate dat ze aansluiten bij onze beleidsprioriteiten. Zo creëren we mogelijkheden voor nieuwe medewerkers. Het is moeilijk te voorspellen hoeveel projecten dat zullen zijn, maar gelet op de financiële context van alle overheden gaan we ervan uit dat dit eerder minder zal zijn dan voorheen.
We voeren een taksshift door die de federale vermindering van de personenbelastingen versterkt. Door de belastingvermindering ontvangen gemeenten minder inkomsten, omdat ze een percentage heffen op de federale personenbelastingen. Wij gaan dat verlies aan inkomsten niet compenseren met een verhoging van de Aanvullende Personenbelastingen (APB), maar gaan integendeel onze APB verlagen van 6,8 naar 6,5 %. Het laagste tarief van de centrumsteden. In deze taksshift verhogen we de opcentiemen op de onroerende voorheffing van 1100 naar 1200, maar we voorzien een nieuwe vrijstelling voor woningen die verhuurd worden via het sociaal verhuurkantoor.